Anime

Zgodnie z zapowiedzią, dziś będzie o anime.

Japończycy określają tym terminem każdą animację - nazwaliby tak naszego Reksia i Bajki z mchu i paproci, a także amerykańskiego Batmana i Spidermana (oczywiście, w wersji animowanej). Natomiast wszędzie poza japońskimi wyspami „anime” to film bądź serial animowany rodem właśnie z tych wysp. Z tego powodu ostatnimi czasy w Kraju Kwitnącej Wiśni na ich własne animowane produkcje mówi się raczej: „japanimation”.

Zagmatwane trochę to wyjaśnienie, a to ze względu na niedobór synonimów niezwiązanych ze słowem „animacja” w tym konkretnym znaczeniu. Ale, pamiętając jeszcze, jak za młodych lat (czytaj: w podstawówce), oburzało mnie samo brzmienie słowa „bajka” w odniesieniu do osławionej Czarodziejki z Księżyca, nie potrafię się przemóc, by go użyć w tym kontekście. Także wybaczcie.

Anime zaczęły powstawać, podobnie jak mangi, dopiero w dwudziestym wieku. I znowu zawinili twórcy kreskówek z USA, Rosji i Europy, których dzieła posłużyły jako odnośnik dla pierwszych anime. Tuż przed drugą wojną światową i w jej trakcie służyły one rządowi japońskiemu do celów propagandowych - gloryfikowały nacjonalizm i kult cesarza. Później, gdy do Japonii po wojnie wkroczyła amerykańska kultura, dokonujące się w społeczeństwie zmiany znalazły swoje odbicie w tematach poruszanych w anime. W wielu z nich można doszukać się (a czasami nie jest to takie znowu trudne) odniesień do konsumpcjonizmu, postępu technologicznego czy nowych religii. Nie trzeba daleko szukać - Dragon Ball jest osadzony w alternatywnym świecie, podzielonym na zaawansowane technicznie miasta (w moim odczuciu bardzo amerykańskie) i obszary „dzikie”, bardziej zbliżone kulturowo do Japonii, a Czarodziejka z Marsa chodzi do chrześcijańskiej szkoły prywatnej, choć jest kapłanką shintoizmu... W takich jednolitych społecznościach modny w anime stał się bohater „idealny”, wyróżniający się ponad masy.

Te powojenne anime powstały w odpowiedzi na kreskówki Disneya, MGM i braci Warner. Od Disneya wzięła się też podobno koncepcja wielkich oczu, tak charakterystycznych dla japońskiej animacji. Większość anime to seriale, zwykle oparte na mangach, choć istnieją i samodzielne produkcje, jak Sazae-san (pierwsze i najdłuższe anime w historii), Bajki japońskie czy (przeklęty) Pokemon. Najczęściej łączą w sobie wiele tematów i gatunków, które są tak różnorodne, jak w przypadku zwykłych filmów aktorskich.

Idę o zakład, że wszyscy znacie anime. Nawet, jeśli nie wiecie, że to właśnie anime. Jeśli chcecie się przekonać - oto lista japońskich produkcji animowanych wyemitowanych w Polsce (z obrazkami), uporządkowanych według stacji telewizyjnych. Na wielu z nich się wychowałam, a nigdy bym nie powiedziała, że to anime... A Wy?